حیطه های مورد مداخله : به طور کلی علم گفتاردرمانی به انواع اختلالات ارتباطی از جمله اختلالات گفتار و زبان می پردازد که در ادامه به توضیح هر کدام می پردازیم همچنین یکی دیگر از حیطه های مورد مداخله اختلال در بلع می باشد.
افرادی دارای این مشکل هستند که به دلایل مختلف ازقبیل ناشنوایی- عقب ماندگی ذهنی – فلج مغزی دیرتر از حد طبیعی شروع به صحبت می کنند و گفتاروزبانشان درحدسنشان نمی باشد
اختلالاتی که گفتار فرد را از حالت روان و عادی خارج می کند، افرادای که لکنت زبان وشتابان گویی دارند جزءاین گروه هستند:
لکنت (stuttering ) زمانی اتفاقی می افتد که درروند طبیعی گفتار وقفه های غیر طبیعی وناگهانی بواسطه تکرار و بازگویی، کشیده گویی (طولانی ادا کردن صدا ها)، میا نپرانی (صداهای اضافی بین کلمات) گیر (قفل) ورفتارها ی وابسته ایجاد می شود.
شتابان گویی (cluttering): زمانی اتفاق می افتد که میزان تکلم دچاراشکال شود و گفتارفرد بیش از حد سریع باشد و فرد نتواند به صورت منسجم و روان صحبت کند.
زمانی اختلال صوتی وجود دارد که کیفیت، زیروبمی، بلندی و انعطاف پذیری صوت فردی متفاوت ازصوت افراد، جنس، سن، گروه وفرهنگ مشابه وی باشد. وجود یاعدم وجوداختلال صوت ومیزان آن نسبت به قضاوت شنونده متفاوت است. بنابراین کودکان، والدین، بزرگسالان و آسیب شناسان گفتار و زبان وجود یا عدم وجود اختلال را بر طبق نیازها و زمینه خود تعیین می کنند.
علائم اختلالات صوت شامل موارد زیر است:
۱-گرفتگی صوت ۲- نفس آلودگی صدا ۳- خستگی صوتی ۴- کاهش دامنه آواسازی
۵- بی صدایی ۶- قطع زیروبمی ۷- صدای زیرنامناسب ۷- آواسازی توام باتلاش وکوشش ۸ – لرزش
نوعی اختلال زبانی که به علل مختلف از جمله: سکته مغزی، تومر، ضربه مغزی و … می تواند ایجاد شود و در نتیجه به فرایند های درک و یا بیان زبان آسیب وارد می کند.
۱- آفازی ورنیکه ۲- آفازی بروکا ۳- آفازی انتقالی ۴- آفازی ترانس کورتیکال حسی۵- آفازی گلوبال ۶- آفازی ترنس کوتیکال حرکتی ۷-آفازی آنومی ۸-آفازی ترنس کورتیکال مختلط
براساس نوع آفازی ممکن است این علائم دیده شود: پارافازیا – اختلال تکرار – اختلال درخواندن ونوشتن – اختلال دردرک وبیان – اختلال درنامیدن
تشدید زیر مجموعه کیفیت صوت است در اختلالات تشدید دراثر اختلال در عمکرددریچه کامی- حلقی به علل مختلف فرایند تشدید به درستی انجام نمی شود و به عبارت دیگر توازن خیشومی – دهانی بهم خورده است.
انواع اختلالات تشدید عبارتند از:
۱- خیشومی شدگی بیش ازحد : تشدید بیش ازحد هوا درحفره بینی که ممکن است همراه با خروج هوا ازبینی باشد یا نباشد.دراین حالت ممکن است برای جلوگیری از خروج هوا درپرده های بینی حرکات انقباضی دیده شود.این عارضه معمولا در افراد دارای شکاف کام مشاهده می شود.
۲- خیشومی کمتراز حد: تشدید صداهای خیشومی درحفره بینی یا صورت نمیگیرد یا بسیار کم است.
اختلالات تولید (articulation disorders) یا تلفظ صداها :
اختلالات تولیدی مشخصا ً بیش از هر نوع عارضه گفتاری وقت وتوجه آسیب شناسان گفتار را به خود مشغول میکند و تقریبا ۸۰ درصد موارد اختلالات گفتاری را تشکیل میدهد. اینگونه افراد درتولید و بیان همخوانها (صامت) و واکه ها (مصوت) مشکل دارند وبه صورت های زیر بیان می شوند:
۱-حذف: یعنی یکی ازهم خوانها را حذف میکنند. (خس به جای خرس)
۲-خرابگویی : دراین نوع خطا گوینده به جای صدای هدف یک صدای غیرمشخص تولید می کند.(صدای “ث” عربی در سلام)
۳-افزودن: دراین حالت یک صدا یا هجای نابجا را وارد واژه یا هجای اصلی می نماید (قوه ری به جای قوری)
۴-جانشینی : دراین گونه خطاها گویند یک صدای استاندارد به غلط جانشین صدای هدف می کند. (تتاب به جای کتاب)
اشکالات عصبی و بد عملکردی مغز که منجر به اختلال در عملکردهای سه گانه تحصیلی( خواندن، نوشتن، ریاضی) می شود. این افراد علی رغم داشتن هوش طبیعی در تحصیل ضعف دارند.
اختلال در انتقال طبیعی لقمه ی غذایی از حفره ی دهان به معده که می تواند به دلایل متعددی ازجمله: سکته مغزی، ضعف عضلانی، ضربه ی مغزی، بیماری های عصبی – عضلانی و … ایجاد شود.
طراحی سایت توسط دودکو